Sedef hastalığı, ciltte gümüşi pullu kırmızı lekelerin görüldüğü dermatolojik bir hastalıktır.
Sedef hastalığı türüne bağlı olarak dizleri, dirsekleri, gövdeyi, tırnakları, yüzü veya kafa derisini etkiler.
Sedef hastalığı nedir?
Sedef hastalığı, cilt hücrelerinin çok hızlı büyümesine neden olan, biriken ve iltihaplı kırmızı lekeler oluşturan bir otoimmün hastalıktır. Sedef hastalığının belirtileri, türüne, evresine ve nedenine bağlı olarak değişebilir. Sedef hastalığının genel belirtileri:
- cildin iltihaplı bölgeleri;
- kırmızı lekeler üzerinde beyazımsı gümüş pullar veya plaklar;
- ciltte ağrı ve yanma;
- kuru, çatlamış cilt (kaşıntı ve kanama olabilir);
- sert ve şişmiş eklemler;
- kalınlaşmış, nervürlü tırnaklar.
Çocuklarda sedef hastalığı genellikle önce kafa derisini ve tırnakları etkiler, daha sonra dirseklere, dizlere ve gövdeye yayılır. Çocukta tırnak sedef hastalığında, sedef hastalığının tipine bağlı olarak çukursuz veya küçük çıkıntılı kalın tırnakların yanı sıra tırnaklarda sararma veya yataktan ayrılması da görülebilir.
Sedef hastalığının ilk belirtilerini fark ederseniz bir doktora danışmalısınız. Bir dermatolog yetişkinlerde sedef hastalığının tanı ve tedavisiyle ilgilenir. Çocuklarda ciltte kızarıklıklar veya gümüşi pullanmalar görülürse bir çocuk doktoruna başvurmalısınız.
Sedef hastalığı nasıl başlar?
Sedef hastalığı, derinin birkaç milimetre üzerinde yükselen (dışarıdan sıradan bir döküntüye benzeyen) küçük kırmızı şişliklerin oluşmasıyla başlar. Boyutları arttıkça beyaz veya gümüş pullar görünebilir. Üstteki teraziler düşebilir. Kalan pullar birbirine yapışarak acımaya ve kaşınmaya başlar. Ortaya çıkan döküntüyü kaşıdığınızda pullar deriden ayrılarak kanamaya neden olabilir.
Sedef hastalığı neye benziyor?
Sedef hastalığında açık tende kırmızı lekeler, koyu tende ise kahverengi veya mor lekeler görülür. Saçlı deri sedef hastalığının başlangıç aşamasında lekeler kepeğe benzer (beyaz pullardan dolayı). Sedef hastalığının formları:
- sedef hastalığının hafif formu (vücudun yüzde üçünden azı etkilenir, döküntüler kafa derisinde veya ekstremitelerde lokalizedir);
- orta dereceli sedef hastalığı (döküntü vücudun yüzde üç ila onunu kaplar, kafa derisini, kolları, bacakları ve gövdeyi etkiler);
- sedef hastalığının şiddetli şekli (vücudun yüzde onundan fazlası etkilenir, avuç içlerinde, ayak tabanlarında ve yüzde döküntüler görülür).
Sedef hastalığının tedavisi, sedef hastalığının şekline ve tipine, semptomlara ve döküntülerin konumuna bağlı olarak bir dermatolog tarafından seçilir. Tedavi yanlış veya zamansızsa ciltte geniş lezyon alanları ortaya çıkar.
Sedef hastalığı nerede ortaya çıkabilir?
Sedef hastalığı lekelerinin lokalizasyonu türüne bağlıdır. Sedef hastalığı türleri:
- plak (kaba) sedef hastalığı. Plak sedef hastalığı, gümüşi pullarla kaplı kuru, kabarık cilt lekelerine neden olur. Sedef hastalığı dirseklerde, dizlerde, sırtın alt kısmında ve kafa derisinde görülür;
- eritrodermik sedef hastalığı. Cilt yanmış gibi görünür, titreme görülür ve sıcaklık yükselir;
- guttat sedef hastalığı. Kollarda, bacaklarda ve gövdede su damlalarına benzer küçük pullu ten rengi lekeler oluşur;
- püstüler sedef hastalığı. Püstüler sedef hastalığında ciltte irinle dolu beyaz kabarcıklar ve geniş iltihaplı cilt bölgeleri oluşur. Bacakları veya kolları etkileyen, cildin küçük bölgelerinde lokalize;
- eksüdatif sedef hastalığı. Ciltte sarı kabuklarla kaplı lekeler belirir;
- ters sedef hastalığı. Ciltte pürüzsüz kırmızı lekeler belirir. Döküntüler deri kıvrımlarında (koltuk altı, kalça, cinsel organ) ortaya çıkar.
Tırnak sedef hastalığında, deri tırnakların altında birikerek tırnakların kalkmasına ve girintiler ("tırnak çukurları") oluşmasına neden olur. Tırnak plağının altındaki deri beyaz, sarı veya kahverengi olur. Tırnaklar sertleşir, ufalanır ve hızla kırılır.
Dermatologlar ayrıca palmoplantar sedef hastalığını da ayırt eder. Avuç içi ve ayak sedef hastalığı olan cilt kurudur ve çatlamaya eğilimlidir.
Göz kapağı sedef hastalığı, göz kapaklarının çevresinde kızarıklık, pullanma ve kabuklanmaya neden olur. Göz kapaklarında sedef hastalığının diğer belirtileri:
- kirpiklere yapışan ve yapışan pulların oluşumu;
- gözleri hareket ettirirken ağrı;
- ağrı ve kaşıntı ile birlikte göz kapaklarının derisinin tahrişi.
Lekelerin konumuna göre göz kapaklarının kenarları yukarı veya aşağı doğru kıvrılabilir, bu da kirpiklerle göz küresi arasında sürtünmeye neden olur. Göz kapağı sedef hastalığının olası sonuçları arasında üveit (göz iltihabı) ve görme kaybı yer alır.
Sedef hastalığı kaşlarda, kulak arkası ve çevresinde ve kulak kanalında ortaya çıkabilir. Bazen sedef hastalığı ağzı etkileyerek dudaklarda, diş etlerinde, dilde ve yanaklarda kızarıklık ve yanmaya neden olur. Oral sedef hastalığı, yiyecekleri çiğneme ve yutma güçlüğüne neden olabilir.
Sedef hastalığının belirtileri türüne, semptomlarına ve evresine bağlıdır. Fotoğrafta sedef hastalığı görülebilir.
Sedef hastalığının gelişim nedenleri
Sedef hastalığı, beyaz kan hücrelerinin yanlışlıkla cilt hücrelerine saldırmaya başlamasıyla bağışıklık sisteminin arızalanmasından kaynaklanır. Lökositlerin etkisi nedeniyle yeni cilt hücrelerinin üretim süreci bir aydan birkaç güne azalır. Vaktinden önce oluşan hücreler vücut tarafından cilt yüzeyine itilir, burada birikerek lekelere veya plaklara dönüşürler.
Genetik yatkınlık (ailede sedef hastalığı öyküsü) veya tetikleyiciler (sedef hastalığı riskini artıran çevresel faktörler) bağışıklık sisteminde bir arızaya yol açabilir. Sedef hastalığının gelişimini tetikleyen faktörler:
- enfeksiyonlar (bademcik iltihabı, herpes, liken);
- cilt travması (güneş yanığı, böcek ısırığı, çizikler, kesikler);
- sigara içmek veya alkol kötüye kullanmak;
- kontrolsüz ilaç kullanımı;
- düzenli stresli durumlar (stres sedef hastalığının gelişmesine yol açar);
- hava (kuru ve soğuk koşullar);
- sistemik veya oral kortikosteroidlerin aniden kesilmesi.
Bu faktörler, yatkınlığı olan kişilerde sedef hastalığının gelişmesine yol açabilir veya alevlenmeye neden olabilir. Sedef hastalığının alevlenmesi, buna katkıda bulunan faktörlerin tanımlanması ve ortadan kaldırılmasıyla önlenebilir.
Sedef hastalığının alevlenmesi
Yüzde, ekstremitelerde ve baştaki sedef hastalığı, alevlenme (semptomların yoğun olarak ortaya çıkması) ve remisyon (döküntülerin boyutu azalır, ağrı kaybolur) dönemleri ile karakterize edilir. Remisyon dönemleri bir aydan bir yıla kadar sürer. Sedef hastalığının aşamaları:
- ilerici aşama(sedef hastalığının başlangıcı). Ciltte kaşıntıya eşlik eden küçük nodüler döküntüler görülür. Kızarıklık alanları artarak plaklar oluşur;
- sabit sahne. Yeni nodüller (papüller) görünmez, plaklarda pul veya kabuk oluştuktan sonra iltihap azalır;
- gerileyici aşama. Plaklar azalır, kaşıntı ve dökülmeler kaybolur.
Bir dermatolog, tetikleyicileri tanımlayacak ve tedaviyi reçete edecek olan sedef hastalığının alevlenmesini hafifletmeye yardımcı olacaktır. Doktorunuzun tavsiyelerine uymanız alevlenme dönemlerinin azalmasına ve iyileşme dönemlerinin artmasına yardımcı olacaktır.
Sedef hastalığı nasıl tedavi edilir?
Sedef hastalığı tedavisine başlamadan önce dermatolog bir anamnez alır (semptomları, ne zaman ortaya çıktıklarını ve ailede sedef hastalığı öyküsü olup olmadığını sorar) ve döküntünün görsel muayenesini yapar. Teşhis konulduktan sonra doktor sedef hastalığı için kapsamlı bir tedavi seçer. Sedef hastalığının tedavisi şunları içerir:
- alg ve Ölü Deniz minerallerinin özlerine dayanan merhemler, şampuanlar, kremler ve jeller;
- fototerapi (döküntüden etkilenen cildi ultraviyole ışınlara maruz bırakarak cilt hücrelerinin büyümesi azalır ve bu da durumun normalleşmesine yol açar).
Sedef hastalığı için bir dermatolog vitamin almayı önerir. Sağlıklı cilt hücreleri üretmek ve inflamasyonu ve semptomları azaltmak için doktorunuz A, D, E, K, B ve C vitaminlerini reçete edecektir.
Sedef hastalığı için diyet
Sedef hastalığı için bir dermatolog diyet değişiklikleri önerir. İnflamasyonu azaltan besinler:
- yağlı balıklar (ton balığı, somon);
- keten ve kabak çekirdeği;
- fındık (ceviz, badem);
- lahana, ıspanak.
Sedef hastalığı için bir diyet uygulamak semptomların azaltılmasına ve komplikasyonların (yüksek tansiyon, diyabet, kalp hastalığı) gelişmesini önlemeye yardımcı olur. Bacaklarınızda, kollarınızda veya yüzünüzde sedef hastalığınız varsa alkol alımınızı sınırlandırmalısınız.
Diyetiniz ayrıca yağ asitleri içeren gıdaların (sardalye, somon, karides, keten tohumu) tüketimini de içermelidir. Doymuş yağlar (yağlı etler, şekerlemeler) ve basit karbonhidratlar (süt ürünleri, üzüm, unlu mamuller) içeren gıdaların tüketiminin en aza indirilmesi önerilir.
Sedef hastalığının önlenmesi
Önleyici tedbirler sedef hastalığının kollarda, bacaklarda ve başta gelişmesini ve ilerlemesini önlemeye yardımcı olacaktır. Sedef hastalığının önlenmesi şunları içerir:
- diyet değişiklikleri (alkolden, basit karbonhidratlardan ve doymuş yağlardan uzak durma, yağ asitleri içeren gıdaların tüketimi);
- başınızı ve vücudunuzu güneşten korumak (güneş kremi ve şapka kullanarak);
- Sigarayı bırakmak;
- cilt yaralanması riskinin azaltılması (böcek kovucu spreylerin, eldivenlerin, uzun kolluların kullanılması);
- cildi nemlendirmek (kuru cilt hasar görmeye eğilimlidir).
Sedef hastalığının alevlenme olasılığını azaltmak için aşırı sıcaklıklardan kaçınılmalıdır. Çok soğuk veya çok sıcak sıcaklıklara maruz kalmak cildinizin kurumasına veya hasar görmesine neden olabilir. Stresli durumları en aza indirmek, sedef hastalığının sinirlilik nedeniyle ortaya çıkmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
Sedef hastalığı dermatitten nasıl ayırt edilir?
Kafa derisi sedef hastalığı (seboreik sedef hastalığı) seboreik dermatite benzer. Dermatit, bir dermatologun yardımıyla kafa derisi sedef hastalığından ayırt edilebilir. Seboreik dermatit belirtileri:
- Üzerinde yağlı beyaz veya sarı pulların oluştuğu ciltte kızarıklık (basıldığında sebum - sebum - salınabilir);
- saç telinin yakınında biriken kepek (deri pulları).
Sedef hastalığını dermatitten döküntünün konumuna göre ayırt edebilirsiniz. Seboreik dermatitten farklı olarak sedef hastalığı sadece kafada oluşmaz, aynı zamanda saç çizgisinin ötesine yayılır ve vücudun diğer kısımlarında (uzuvlar, bel, tırnaklar) görülür. Sedef hastalığında, döküntüden etkilenen cilt bölgeleri ağrılı ve kaşıntılıdır; dermatit durumunda ise kafa derisinde hafif bir kaşıntı hissedebilirsiniz.
Popüler sorular
- Sedef hastalığı bulaşır mı?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef hastalığı olan bir kişiyle temas (iletişim, öpüşme, cinsel ilişki), derinin etkilenen bölgelerine dokunmak, bulaşıcı bir hastalıktan değil otoimmün bir hastalıktan bahsettiğimiz için döküntü oluşumuna yol açmayacaktır.
- Sedef hastalığı ile saçınızı nasıl yıkarsınız?
Sedef hastalığı için saçlarınızı Ölü Deniz mineralleri ve yosun özü bazlı bir şampuanla yıkayabilirsiniz. Bağımsız şampuan seçimi ve halk ilaçlarının kullanımı (papatya tentürü, kırlangıçotu, aloe vera, elma sirkesi) etkisiz olacaktır ve semptomların kötüleşmesine neden olabilir. Deride döküntü tespit edilirse, kızarıklığı inceleyip teşhis koyduktan sonra size uygun tedavi seçeneğini seçecek olan bir dermatoloğa başvurmalısınız.
- Tırnak sedef hastalığını mantardan nasıl ayırt edebilirim?
Tırnak sedef hastalığını mantardan semptomları kullanarak ayırt edebilirsiniz. Sedef hastalığında tırnaklar kalınlaşır, ufalanır, çabuk kırılır ve altındaki deri sarı, beyaz veya kahverengi olur. Tırnaklarda girintiler (çukurlar), çıkıntılar veya delikler oluşabilir.
Mantar, tırnaklarda birkaç hafta içinde koyulaşan ve boyutları artan gri, kahverengi veya yeşil lekelere neden olur. Tırnaklarda mantar enfeksiyonu çukur oluşumuna yol açmaz ancak tırnakların incelmesine veya kalınlaşmasına neden olabilir.
- Sedef hastalığınız varsa ne yememelisiniz?
Sedef hastalığınız varsa iltihabı arttıran gıdaları (süt ürünleri, kırmızı et, yağlı gıdalar, rafine şeker, turunçgiller, domates, patates) yememelisiniz. Yumurta, karaciğer, soya fasulyesi ve enerji içeceklerini yemekten kaçınmalısınız. Bu ürünler sedef hastalığının alevlenmesine neden olabilecek kolin ve taurin içerir.
- Sedef hastalığı neyle karıştırılabilir?
Sedef hastalığı egzama, saçkıran, liken planus veya liken planus ile karıştırılabilir. Bir dermatolog, tıbbi geçmişinizi alarak, görsel muayene yaparak ve teşhis testleri yaparak sedef hastalığını diğer dermatolojik hastalıklardan ayırmanıza yardımcı olacaktır.